Notatie
- Het schaakbord heeft 64 velden.
- Alle velden hebben een eigen naam.
- Het zwarte veld linksonder heet a1.
- De rij naar rechts toont de letters, de kolom naar boven de cijfers.
Voorbeeld: in de beginstand staat de witte Dame op d1, de zwarte Dame op d8.
De schaakstukken schrijf je als T, P, L, D of K. De pion moet het doen zonder letter.
Lange en korte notatie
We kennen de “korte” en de “lange” notatie.
Bij de lange notatie worden twee velden genoemd: het veld van vertrek en het veld van aankomst.
De korte notatie noemt in principe alleen maar het veld van aankomst.
Soms is het mogelijk dat het veld van aankomst kan worden bereikt door twee stukken met dezelfde naam. Dan kan de korte notatie leiden tot misverstanden. In dat geval wordt ook het veld of cijfer van vertrek genoemd. Voorbeeld: op de onderste rij (a-h) staan alleen de twee torens. Als dan één van de twee torens over die rij wordt verplaatst moet je ook het vertrekveld noemen. Bijvoorbeeld Taé1. (Tip: handig om e altijd te schrijven als é om verwarring met de c te voorkomen.) Het veld van vertrek van de pion hoeft niet te worden vermeld behalve als verwarring kan ontstaan doordat er als vertrekveld twee mogelijkheden zijn.
“Slaan” noteer je als X of als een aansluitende dubbele punt: dus Pxf3 of Pf3:
De lange rokade: 0-0-0. De korte rokade 0-0.
De zet die schaak tot gevolg heeft krijgt een kruisje mee. Dus: Het Paard zet schaak > als Pf3+.
Het paard zet mat > als Pf3±. (Gesteld dus dat het Paard bijvoorbeeld op veld f3 geplaatst wordt.)
En passant slaan noteer je als e.p. na de notatie van de zet. Dus b6: e.p.
Als een pion de overkant heeft bereikt en daardoor promoveert: de letter van het gekozen stuk wordt vermeld. Bijvoorbeeld: é8D.
Als voorbeeld van de korte notatie een wereldberoemde partij van Napoleon tegen generaal Bertrand: St. Helena 1818.
Napoleon | Bertrand | ||
1 | Pf3 | Pc6 | |
2 | é4 | é5 | |
3 | d4 | Pxd4 | (Pd4: mag ook) |
4 | Pxd4 | éxd4 | (d4: mag ook, net als éd4:) |
5 | Lc4 | Lc5 | |
6 | c3 | Dé7 | |
7 | 0-0 | Dé5 | |
8 | f4 | dxc3+ | (aftrekschaak door zwart!) |
9 | Kh1 | cxb2 | |
10 | Lxf7+ | Kd8 | |
11 | fxé5 | bxa1D | (de zwarte pion promoveert dus tot Dame) |
12 | Lxg8 | Lé7 | |
13 | Db3 | a5 | |
14 | Tf8 | Lxf8 | |
15 | Lg5+ | Lé7 | |
16 | Lxé7+ | Kxé7 | |
17 | Df7+ | Kd8 | |
18 | Df8± | 1-0 | Generaal Bertrand staat dus MAT. |
NB. Het X-teken kun je dus ook vervangen door een dubbele punt achter de zet.
Hieronder de eindstelling van deze wonderlijke partij.